نظارت مقیم یا مستمر؟

نظارت مستمر – نظارت مقیم :

منظور از نظارت مستمر چیست؟

ناظر مقیم به چه نوع نظارتی اطلاق میشود؟

نظارت در سیستم نظام مهندسی از نوع مقیم است یا مستمر؟

منظور از استمرار در نظارت چیست؟

بسیاری از ناظران در مورد بحث نظارت مستمر و تمایز آن با نظارت مقیم ابهام دارند.
در این مقاله در اين موضوع مهم صحبت خواهیم کرد.
(این مقاله بخشی از دوره مبانی نظارت و گزارش نویسی است.)

در گام اول و قبل از هر چیز، لازم است سیستم های ساخت و ساز اصلی در کشور را شناخته و با حوزه شمول هریک آشنا شویم.

ساخت و ساز در کشور معمولا در دو سیستم انجام می‌شود:

• سیستم نظام فنی – اجرایی کشور
• سیستم ساخت و ساز شهری یا همان نظام مهندسی ساختمان

اولی معمولا از محل بودجه عمومی تامین اعتبار شده و توسط دستگاه های اجرایی عملیات اجرایی کنترل میگردد و دومی توسط سرمایه گزاری هر شخص یا سازمان تامین سرمایه میگردد.

در سیستم اول قوانین نظام فنی – اجرایی کشور حاکم است و در دومی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان

نظارت ساختمان

• نظارت مقیم

ناظر مقیم همزمان با مجری در کارگاه حضور دارد و عملا ساعات کاری وی با ساعات کاری کارگاه برابر است.

ناظر در این حالت دایما در کارگاه حضور دارد و معمولا مشغول به فعالیت در یک شرکت مهندس مشاور است .

(توجه شود که فعالیت ناظر مقیم با فعالیت و شرح خدمات مهندس ناظر دستگاه اجرایی متفاوت است.)

• نظارت مستمر

نوع نظارت ناظران در حوزه ساخت و ساز شهری با سیستم نظام فنی متفاوت است.

مهندسان ناظر در سیستم ساخت و ساز شهری دایما و تمام وقت در پروژه حضور ندارند.

در سیستم نظام مهندسی ناظر نظارت مستمر دارد.
یعنی دايما در پروژه حضور ندارد ولی مستمرا پروژه را تحت کنترل دارد.
این استمرار هم زمانی است و هم مرحله ای

ناظر در سیستم نظام مهندسی یک وقایع نگار و گزارش دهنده است .در هر حقیقت طبق قانون صرفا مطابقت عملیات اجرایی با نقشه ها ،پروانه ساختمان و مقررات ملی را در هر مرحله از اجرا کنترل  نموده و تطابق یا عدم تطابق آنرا به نهاد صدور پروانه گزارش مینماید.

در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و آیین نامه های اجرایی آن شرح گزارشات مرحله ای ناظران آورده شده است.

ناظر باید بر کلیه مراحل اجرای ساختمان نظارت مستمر داشته باشد و پس از پایان هر یک از مراحل اصلی گزارش ان مرحله را به نهاد صدور پروانه ارایه دهد.

ریشه و اشاره مستقیم به کلمه نظارت مستمر از کجاست؟

اصل کلمه نظارت مستمر در شرح وظایف ناظران در حقیقیت به قانون شهرداری ها باز میگردد. قانون شهرداری ها از قدیمی ترین قوانین کشور بوده و مصوب سال ۱۳۳۴ است.

کلمه مستمر به قانون شهرداری ها و تبصره هفتم از ماده 100 آن که در تشریح وظایف ناظر است برمیگردد.

‌ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها :

مالكين اراضي و املاك واقع در محدوده شهر يا حريم آن بايد قبل از هر اقدام عمراني يا تفكيك اراضي و شروع ساختمان از شهرداري ‌پروانه اخذ نمايند. ‌

تبصره 7 ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها :

مهندسان ناظر ساختماني مكلفند نسبت به عمليات اجرائي ساختماني كه به مسئوليت آنها احداث ميگردد از لحاظ انطباق ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه و نقشه ها و محاسبات فني ضميمه آن مستمراً نظارت كرده و در پايان كار مطابقت ساختمان با پروانه و نقشه و محاسبات فني را گواهي نمايند. هرگاه مهندس ناظربر خلاف گواهي نمايد و يا تخلف را بموقع بشهرداري اعلام نكند و موضوع منتهي بطرح در كميسيون مندرج در تبصره يك ماده صد قانون شهرداري و صدور رأي بر جريمه يا تخريب ساختمان گردد شهرداري مكلف است مراتب را به نظام معماري و ساختماني منعكس نمايد.

برای مطالعه و بررسی قانون شهرداری اینجا را ببینید.

بررسی و بازخوانی پرونده ها

همیشه در دوره های آموزشی زمانی را برای بازخوانی پرونده ها اختصاص میدهیم .به دلیل اینکه ذهنیت مناسبی از عواقب عدم رعایت قوانین و ضوابط و نیز نحوه مواجه شورای انتظامی و محاکم با عوامل دخیل در هر پرونده را به دنبال خواهد داشت.

با بازخوانی پرونده ها متوجه میشویم که یکی از دلایل همیشگی محکومیت های مهندسان بحث نظارت مستمر است.

مواردی مانند عدم اطلاع کارفرما به ناظر،عدم تماس مجری ،عدم اخذ شروع،شرایط کرونا و … به کار معمولا باعث تبریه مهندس ناظر نمیشود و مستند آن هم همان تفسیر از ماده ۱۰۰ قانون شهرداری هاست .

البته این به معنای عدم محکومیت مجری و یا کارفرما و رافع مسیولیت های آنان نیست .

به همین دلیل موکدا به همکارن توصیه میشود که بازدید از ساختمان را طی دوره های زمانی مشخص و در بازه ای زمانی کوتاه با توجه به اقتضای پروژه و مرحله انجام کار در برنامه داشته باشند و منتظر تماس ناظر یا مجری نمانند.

یک نمونه از احکام صادره شورای انتظامی

در حکم فوق ،دفاع ناظر مبنی بر عدم اطلاع وی از شروع عملیات ساختمانی و عدم صدور برگه شروع به کار مسموع شورا قرار نگرفته و به استناد لزوم انجام نظارت مستمر ناظر را محکوم نموده است.

لذا لازم است ناظران بازدید های منظم  از پروژه داشته و در بازه های زمانی مناسب و با توجه به مرحله انجام عملیات ساختمانی از ساختمان تحت نظارت بازدید و سرکشی داشته باشند و مطلقا منتظر تماس کارفرما و مجری نباشند.

جمع بندی :

نوع نظارت ما در سیستم نظام مهندسی ساختمان از نوع نظارت مستمر است . این بدان معناست که ناظر ملزم به حضور دایم و همیشگی در محل پروژه نیست ولی باید پروژه را تحت کنترل و بازدید دایم خود داشته باشد و مستمرا به ساختمان سرکشی نماید .

با توجه به اینکه ناظر باید بتواند ثابت کند که نظارت مستمر داشته است لذا باید مستندات کافی قابل دفاع از نظارت و انجام وظایف نظارتی خود داشته باشد.

ارایه گزارشات مرحله ای و تخلف در موعد و در زمان مقرر از جمله مهم ترین مستندات یک ناظر برای دفاع از خود در هر محکمه ای است .

نظارت را جدی بگیریم .

اگر مطلب را مفید یافتید انرا با همکارن خود به اشتراک بگذارید. متاسفانه بسیاری از همکاران اطلاعات حقوقی کافی ندارندو به همین دلیل دچار آسیب های مالی و بعضا روحی میشوند.

علیرضا سجاد .

مشاور و مدرس دوره های نظارت حرفه ای