مهندسی برق، نظارت برق
چسب برق ممنوع است؟
آیا چسب برق برای اتصال سیم ها ممنوع است ؟
برای اتصال سیم ها به هم از چه روشی باید استفاده کرد ؟
جایگزین چسب برق چیست؟
چسب برق یک معضل همیشگی بین مهندسان ناظر و برقکاران
استفاده از چسب برق ،یکی از موارد اختلاف همیشگی فی مابین مهندسان و ناظران برق با مجریان برق یا همان برقکاران ساختمان است.
استفاده از چسب برق برای اتصال هادی ها و سیم ها به یکدیگر به طور سنتی در بین برقکاران مرسوم بوده است.
هنوز شاهدیم که از چسب برق در رنگ های گوناگون برای اتصال سیم های مختلف و عایق بندی آنها استفاده میشود و تازه برخی پیچ های مجازی در مورد رنگ بندی چسب ها مطلب ارائه میدهند.
ولی مطابق با نص صریح مبحث سیزدهم مقررات ملی و همچنین استانداردهای بین المللی ،استفاده از چسب برق و لنت برق برای اتصال هادیها به یکدیگر به طور کلی ممنوع است.
یعنی مهندسان ناظر برق به محض مشاهده استفاده از چسب برق؛ باید طبق بند صریح مبحث سیزدهم ،برای اصلاح به برقکار تذکر داده و در صورت عدم اصلاح؛ باید گزارش تخلف را به شهرداری و سازمان نظام مهندسی ارائه دهند. بدیهی است که در صورت عدم اصلاح ساختمان از دید ناظر برق امکان اخذ پایانکار را نخواهد داشت.
در دوره های نظارت حرفه ای و گزارش نویسی مهندس ناظر برق، شیوه نگارش گزارشات تخلف و نحوه برخورد قانونی باموارد عدم رعایت بندهای مقررات ملی توسط مجریان مانند همین بحث چسب برق به طور کامل بررسی میشود.
دلیل این ممنوعیت امکان بروز اتصال و آتش سوزی به دلیل سست بودن اتصال و عدم عایقبندی صحیح و پایدار به وسیله چسب برق است.
خوب راهکار چیست؟ مقررات برای اتصال سیم ها و هادی ها به یکدیگر به صورت ایمن چه روشی را پیشنهاد داده است؟
راهکار جایگزین چسب برق ، استفاده از اتصالات مکانیکی پیچی یا پرسی است.
در این مقاله بندهای قانونی در مورد این ممنوعیت و راهکارهای مورد تایید برای اتصال سیم ها و هادی ها را بررسی میکنیم.
مقررات ملی ساختمان در مورد استفاده از چسب برق چه نظری دارد؟
مبحث ۱۳ مقررات ملی دربند ۱۳-۷-۳-۱۶ ،تبصره ۲ ،بیان می کند که:
پیچاندن سیم ها به دور هم برای ایجاد اتصال الکتریکی و عایق بندی محل با نوار چسب ممنوع است.
یعنی از دید مقررات ملی ساختمان ، به صراحت ؛ استفاده از نوار چسب برای اتصال سیم ها ممنوع است.
و این یعنی مهندسان ناظر به هیچ عنوان نمیتوانند چسب برق را بپذیرند چون مقررات در این مورد به شدت صریح و قاطع است.
پس اگر از دید مقررات استفاده از چسب ممنوع است ، از چه روشی برای اتصال هادی ها باید استفاده نمود؟
مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان در این مورد الزام میکند که برای اتصال سیم ها به همدیگر و یا انشعاب از هادی ها باید از ترمینال های پیچی استفاده شود .
هم چنین استفاده از انواع دیگر ترمینال که ضمن انجام اتصال و همچنین تضمین تداوم الکتریکی ،عایقبندی لازم و مطلوب را تضمین کنند مجاز است.
امروزه انواع متنوعی از کانکتورها و ترمینال ها برای اتصال ایمن و استاندارد سیم ها و هادیها وجود دارند که دوشرط مبحث سیزدهم برای یک اتصال مطلوب و جایگزین چسب برق را تامین میکنند.
ترمینال های شاخه ای ،ترمینال های سوکتی ،ترمینال های فنری و … که همگی مورد تایید مقررات هستند.
بارخوانی پرونده و محکومیت گرفتن ناظر برق در برقگرفتگی کارگر با منشا چسب برق:
⚖️بازخوانی_پرونده
🏗⚡️ساختمانی در سال 93 پروانه گرفته و در سال 94 در مراحل سفت کاری است که کارگر مشغول کار با بالابر دچار برقگرفتگی شده و متاسفانه فوت میکند.
❇️در نظریه کارشناسی علت مرگ برقگرفتگی، به دلیل اتصال سیم برق دو تکه و چسب شده، به بدنه بالابر عنوان میشود.
❌ناظر برق به دلیل عدم گزارش موارد خلاف 20 درصد تقصیر می‌گیرد.
⭕️هم چنین ناظر هماهنگ کننده 10 درصد، مجری ذيصلاح 25 درصد و سازنده 45 درصد مقصر شناخته می‌شوند.
منبع : کانال و پیج مهندس میررضوی
فیلم ممنوعیت استفاده از چسب برق و جایگزین چسب برق برای اتصال سیم ها
همانگونه که در فیلم مشاهده میشود استفاده از چسب برق در اتصالات سیم ها به هم میتواند باعث باز شدن سیم ها در دراز مدت و شل شدن محل اتصال و در نهایت آتش سوزی یا برگرفتگی گردد و همانطور که در فیلم هم مشخص است باید اتصالات پیچی یا سوکتی جایگزین چسب و لنت های برق در اتصال هادی ها شود.
آیا استفاده از وارنیش به جای چسب برق مجاز است؟
بسیار دیده میشود که با توجه به ممنوعیت استفاده از چسب و لنت برق در اتصال و عایقکاری سیم ها در برقکشی ،عده ای استفاده از وارنیش حرارتی را باب و توجیه میکنند.
وارنیش حرارتی چیست و آیا میتوان آنرا جایگزین چسب برق کرد؟
شیرینگ حرارتی یا روکش حرارتی یا وارنیش یک روکش پلاستیکی شکل است که با توجه به مواد به کار رفته در ساخت آن، در اثر حرارت بجای سوختن شروع به جمع شدن می کند
باید گفت همانطور که در تصاویر قبلی از مبحث سیزدهم مقررات ملی اشاره شد ، اتصال و انشعاب از سیم ها و هادی ها صرفا با استفاده از اتصالات پیچی و پرسی مجاز شمرده شده است و مجوزی برای استفاده و جایگزینی و مجاز بودن وارنیش به جای چسب برق داده نشده است.
به گفته مبحث سیزدهم وسیله اتصال باید ضمن عایق بندی مناسب،تداوم اتصال را تضمین کند . آیا وارنیش تداوم اتصال را تضمین میکند که بتواند جایگزین چسب برق محسوب شود؟
پس این موضوع که وارنیش جایگزین چسب برق است و برای اتصال هادی ها میتوان از آن استفاده نمود ؛ غلط و غیر منطبق با مبحث سیزدهم مقررات ملی است .
وارنیش حرارتی یک عایق کننده محل است و باید بحث اتصال سیم ها به هم به شیوه اصولی، ابتدا انجام شود یعنی به شیوه ای که تداوم اتصال تضمین گردد مثلا با استفاده از لحیم کاری یا امثالهم و سپس محل اتصال با استفاده از وارنیش های حرارتی استاندارد و مورد تایید عایق کاری شود.
سیم های افشان و شرط استفاده از سر سیم
یک سوال دیگر و محل مناقشه بین ناظران و مجریان بحث استفاده از سیم های افشان است .
آیا استفاده از سیم های افشان در سیم کشی برق ساختمان و صنعتی به طور کلی ممنوع است یا مجاز میباشد؟
اگر ممنوع است طبق کدام بند غیر مجاز محسوب شده است و اگر مجاز است؛ آیا شرایطی برای استفاده این سیم های افشان در سیم کشی ذکر شده است؟
دلیل بروز این ابهام و مناقشه ویرایش قبلی مبحث سیززدهم مقررات ملی بود که در آن استفاده از سیم های افشان را به طور کلی ممنوع اعلام کرده بود تنها سیم های مفتولی را مجاز میشمرد.
خوشبختانه در ویرایش آخر مبحث در سال ۹۵ این ممنوعیت کلی استفاده از سیم افشان حذف شده و به جای آن یک شرط مهم گذاشته شد که با رعایت آن میتوان از سیم های افشان در سیم کشی استفاده نمود و آن لزوم و اجبار استفاده از سر سیم های گلویی و امثالهم است.
همانطور که میدانیم عملا اکثر سیم کشی ما در ساختمان با سیم های افشان انجام میشود .
دلیل محبوبیت سیم افشان در سیم کشی انعطاف بالا و راحتی فنرزنی آنها در لوله کشی برق است.
لزوم استفاده از سرسیم(وایرشو و کابلشو)
استفاده از سرسیم های مخصوص (گلویی و امثالهم ) ؛ شرط مجاز بودن استفاده از سیم های افشان!
مبحث سیزدهم استفاده از سیم افشان را ممنوع نکرده ولی استفاده از آن را منوط به استفاده از سرسیم مخصوص نموده است.
طبق بند مبحث سیزدهم در صورت استفاده از سیم های افشان در برق کشی ساختمان ،جهت اتصال سیم ها به کلیدها ،پریزها، ترمینالها و سایر تجهیزات باید سر سیمها لحیم کاری شده و یا از سرسیم های مخصوص (سرسیم گلویی و یا مشابه) استفاده گردد.
یعنی مبحث سیزدهم مقررات ملی ، برای اتصال سیم های افشان به کلید ها، پریز ها ،ترمینال ها و یا کلید های حفاظتی الزام میکند که از سر سیم استفاده شود و این نکته نیز بسیار حائز اهمیت است
در صورت استفاده از هادی های افشان الزاما باید از سرسیم استفاده گردد یا سر سیم لحیم کاری شود.
به یاد داشته باشیم که سر سیم باید با استفاده از دستگاه مناسب پرس شود و به هیچ عنوان نباید آنرا با انبر دست و امثالهم له و بلا استفاده نمود .
به عنوان مهندس ناظر برق در صورت مشاهده استفاده برقکار از چسب چگونه اقدام کنم؟
بهتر است قبل از شروع کار در مورد ممنوعیت استفاده از چسب برق تذکر داده و شفاف سازی کنید
روشن کنید که به هیچ عنوان اجازه استفاده از برق را به استناد مبحث سیزدهم نخواهید داد و در صورت استفاده از چسب برق برای اتصال هادی ها ، برگه اتمام عملیات و کواهی پایانکار را امضا نخواهید کرد و گزارش تخلف مجری را به شهرداری منعکس خواهید کرد
لازم به ذکر است که مهندس ناظر مطلقا وظیفه ای برای آموزش مجری ندارد و حتی الزامی برای این تذکر اولیه هم ندارد زیرا طبق قانون مجری برق باید ذیصلاح و دارای تجربه باشد و اکوزش های لازم را طی کرده باشد.
منتها از جهت همکاری و کاهش معضلات بعدی دادن تذکر اولیه میتواند مفید واقع شود.
در صورتیکه مجری برق از چسب برق استفاده نمود به عنوان متال در قوطی های کلید و پریز ،حتما گزارش تخلف آنرا به نهاد صدور ارائه نمایید .
نحوه ارئه گزارش تخلف در شهرهای مختلف متفاوت است . در بعضی شهرها کارتابلی(سیستمی) و در بعضی همچنان گزارش دستی است .
مساله مهم در گزارش تخلف ها لزوم به موقع بودن آنها یا در اصطلاح در موعد بودن آنها است .
گزارش باید به محض مشاهده و در زمانی باشد که مجری در حال اجرا است نه در زمانی که کار تمام شده است و ساختمان مورد بهرهبرداری قرار گرفته است.
لذا حتما به مساله نظارت مستمر و بازدید های دوره ای با فواصل مناسب از پروژه اهتمام داشته باشد تا مسایلی مانند استفاده از چسب برق یا عدم استفاده از سر سیم را بلافاصله گزارش و درخواست اصلاح نمایید.
همه به یاد داشته باشیم استفاده از چسب برق برای اتصال هادی ها خلاف صریح مقررات است و در صورت بروز حادثه حتما مجری و سازنده درگیر محکمه خواهد شد . مهندس ناظر در صورتیکه که گزارش تخلف آنرا ارائه داده باشد ،هیچ مشکلی نخواهد داشت.
پایان مقاله -ویرایش تیر ۱۴۰۲
بسیار بسیار عالی و مفید بود.پایدار و موفق باشید
درود و سپاس
امیدوارم همکاران مجری و ناظر ،هر دو به قوانین اشراف کامل پیدا کنند و مشکلات بین اونها و هم چنین مشکلات بهره بردار نهایی کاهش پیدا کنه .
این مساله هم جز با اطلاع رسانی حداکثری حاصل نمیشه
راهکار مطمئنی که من در ساختمان استفاده میکنم چون به تجربه دریافته‌ام که اکثر ترمینالهای پیچی به خاطر هرز بودن یا هرز شدن پیچ‌ها بعد از سفت شدن از سرسیمهای دوقلو استفاده میکنم مثلا دو سیم ۱/۵ را در سرسیم دوقلوی آن یا یک سرسیم ۴ قرار داده و پرس میکنم بعد هم با چسب یا وارنیش عایق میکنم در هر صورت از هر اتصالی نطمئن تر است
با سلام
ضمن تشکر از اظهارنظر و مشارکت شما در موضوع ،چند موضوع قابل طرح است
بله ممکن است بسیاری از ترمینال های پیچی (از نوع اصطلاحا پمادی یا کله قندی )موجود در بازار کیفیت مناسبی نداشته باشند ولی این به معنای رد کلیت آنها نیست و مشکل عدم کنترل کالای استاندارد توسط مراجع ذیربط است .
نکنه دوم اینکه سر سیم برای این کار طراحی نشده است و چنین کاری که اشاره کردید، مورد تایید نیست
در این حالت به سادگی از کور کن ها یا ترمینالهای پرسی استفاده کنید که مخصوص این کار طراحی و تایید شده اند.
موفق باشید
برای سازندها و برقکارها سرعت انجام کار بسیار مهم اس و از طرف دیگر دستمزد هرچه پایینتر باشد برای سازند خوشایندتر اس و برای برقکار جبار قیمت پایین بالا بردن سرعت از طریق حذف کردن بعضی از کارهای وقت گیری مثل استفاده از چسب به جای ترمینال، استفاده نکردن از سر سیم ،استفاده از خرطومی به خاطر راحتی کار و دلیل این مسایل به خاطر عدم وجود نهاد و یا سازمانی برای قیمت گذاری عادلانه اس تا مانع از کم کاری برقکار و سوءاستفاده سازنده از وجود نیروی کار زیاد که باهم در رقابت هستن ، شود
باعرض سلام واحترام خدمت شما وتشکراززحمات جنابعالی. لطفا راجع به دوره های آموزشی وسرفصل های آنها وامکان برگزاری مجازی هم توضيح فرمایید
باعرض سلام واحترام خدمت شما وتشکراززحمات جنابعالی. لطفا راجع به دوره های آموزشی وسرفصل های آنها وامکان برگزاری مجازی هم توضيح فرمایید
سلام و درود
تشکر و سپاس
کدام استان تشریف دارید و بیشتر کدام دوره مدنظر شماست؟
سلام این گفته بیشتر میتونه تو خیالات باشه تا واقعیت به صورت عملی برید و تست کنید ببینید سیم کشی و تقسیم بندی پشت کلید و پریز رو میشه با ترمینال انجام داد؟بعد پریز جا نمیشه یا باید به زور جاش کنی که باعث میشه سیم ها شلوغ و به هم بچسبه بعد ترمینال ها به جز صنعتی ریلی رعد بقیه هر چی من زدم یا پیچ هرز میشه یا آب میشه با سه چهار آمپر چون جنس پلاستیک دورش ضعیفه بهترین راه برای این کار استفاده از حوضچه قلع است که با این گرونی قلع و قیمت پایین دستمزد من انجام نمیدم به شخصه
سلام و درود
جناب آقای خواجه اگر شما کاری نتونستید انجام بدید یا احیانا تاکنون مشاهده نکردید دلیل عدم امکان انجام اون کارنیست
بسیار بسیار پروزه ها هست که بازدید میکنم و سرسیم زنی و ترمینال مناسب انجام شده .
در مورد جنس و متریال ترمینال و سر سیم ها هم شما جنس مناسب استفاده کنید نه جنس زیر پله ای
اجناس مرغوب هم فراوان وجود دارند
موفق باشید
با سلام چرامهاجرین ناظرمحترم نظارت کافی رو ندارن فقطاخرکارکه میشه میان و اشکال کار رو اعلام میکنه البته اگربیادمن به شخصه چندبار به مهندس ناظرین زنگ زدم که بیا سرکارتاچندتا مشکل رو سوال کنم و رفع بشه میگن خودت یه جوری درستش کن الان کارده واحد رو تمام کردم مهندس ناظرساحتمان آمده چراازوایرشو استفاده نشده چرا توی نقشه توضیحات و قوانین جدید روبه برقکاریاداورنمیشن یا حداقل یک بار با برقکاررودرروحرف بزنن تا این مشکلات بوجودنیادبخدا۳۰ ساله زاهدان کار میکنم ولی تو۳۰سال سه با مهندس ناظرندیدم بیادسرکار
درود
ممنون گه نظرات ارزشمند خودتون را مطرح کردید
جند نکته به ذهم میرسه که مطرح میکنم
ناظر باید نظارت مستمر داشته باشه و اگر موضوع خلافی مشاهده میکنه اون را باید گزارش بده
مجری هم باید به قوانین و ضوابط مسلط باشه و نبایدانتظار آموزش از ناظر داشته باشه
در هر حال حتما و موکدا توصیه میشه یک جلسه معارفه و بررسی نکات مهم مدنظر ،بین مجری و ناظر برگزار بشه و مفاد مهم یادآور و مورد بررسی قرار بگیرن
این جلسه بسیاری از ابهامات بعدی را برطرف میکنه
موفق باشید